İş hukuku kapsamında, işçinin istifa etmesi durumunda tazminat hakları, istifanın gerekçesine ve yasal düzenlemelere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Genel kural olarak, işçi haklı bir neden olmaksızın istifa ederse kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamaz. Ancak, belirli koşullar altında işçinin tazminat hakları doğabilmektedir.
Bu yazı www.angorahukukdanismanlik.com web sitesinden alınmıştır.
Kıdem Tazminatı Nedir? (İstifa Eden İşçi Tazminat Alabilir mi)
1475 Sayılı İş Kanunu'na göre "işçilerin hizmet akitlerinin:
1. İşveren tarafından bu Kanunun 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,
2. İşçi tarafından bu Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca,
3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyle,
4. Bağlı bulundukları kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;[2]
5. 506 Sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,
Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır." hükmü ile Kıdem tazminatının mahiyeti düzenlenmiştir.
Dolayısıyla işçinin haklı bir sebebe dayalı olarak iş sözleşmesini feshetmesi ya da işverenin iş sözleşmesini kanunda gösterilen haklı bir fesih nedeni bulunmaması halinde işçinin her bir yıl çalışması için 30 günlük brüt ücreti tutarında kıdem tazminatına hak kazanmaktadır.
İstifa ve Kıdem Tazminatı (İstifa Eden İşçi Tazminat Alabilir mi)
Kıdem tazminatı, işçinin belirli bir süre aynı işverene bağlı olarak çalıştıktan sonra iş sözleşmesinin kanunda belirtilen nedenlerle sona ermesi halinde ödenen bir tazminattır. İş Kanunu'na göre, işçinin haklı bir neden olmaksızın istifa etmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanması mümkün değildir. Ancak, bazı istisnai durumlarda işçi istifa etse bile kıdem tazminatı alabilmektedir:
1. Askerlik Nedeniyle İstifa: Erkek işçiler, muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle iş sözleşmelerini feshettiklerinde kıdem tazminatına hak kazanırlar. Bu durumda, işçinin işverene askerlik durumunu belgeleyerek bildirimde bulunması yeterlidir.
2. Evlilik Nedeniyle İstifa: Kadın işçiler, evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde kendi istekleriyle iş sözleşmelerini sona erdirirlerse kıdem tazminatına hak kazanırlar. Bu hak, sadece kadın işçilere tanınmıştır ve evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde kullanılması gerekmektedir.
3. Emeklilik veya Yaşlılık Aylığı Nedeniyle İstifa: İşçi, emeklilik veya yaşlılık aylığına hak kazanmışsa ve bu nedenle iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır. Bu durumda, işçinin Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan alacağı belgeyi işverene sunması gerekmektedir.
4. Haklı Nedenle Fesih: İş Kanunu'nun 24. maddesinde belirtilen sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller veya zorlayıcı sebepler nedeniyle işçi iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır. Örneğin, işverenin işçiye hakaret etmesi, ücretini ödememesi veya işçinin sağlığını tehlikeye atan koşullarda çalıştırılması gibi durumlar haklı neden olarak kabul edilir.
"İstifa Eden İşçi Tazminat Alabilir mi?" Yargıtay Kararları
Yargıtay, istifa eden işçinin tazminat haklarına ilişkin çeşitli kararlar vermiştir. Bu kararlar, somut olayın özelliklerine göre farklılık göstermekle birlikte, genel ilkeler oluşturmuştur:
• Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 2015/30425 E.: Bu kararda, işçinin haklı bir neden olmaksızın istifa etmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanamayacağı vurgulanmıştır. İşçinin istifa dilekçesinde herhangi bir haklı neden belirtmemesi halinde, kıdem tazminatı talebinin reddedileceği belirtilmiştir.
• Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2021/8399 E., 2021/15269 K.: Bu kararda, işçinin haklı bir nedene dayanmadan ve bildirim süresine uymaksızın iş sözleşmesini feshetmesinin istifa olarak değerlendirileceği ve bu durumda kıdem tazminatına hak kazanamayacağı ifade edilmiştir.
• Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 2015/30425 E.: Bu kararda, işçinin haklı bir neden olmaksızın istifa etmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanamayacağı vurgulanmıştır. İşçinin istifa dilekçesinde herhangi bir haklı neden belirtmemesi halinde, kıdem tazminatı talebinin reddedileceği belirtilmiştir.
"Gördüğüm Lüzum Üzerine" İfadesi ve Yargıtay Kararları (İstifa Eden İşçi Tazminat Alabilir mi)
İstifa dilekçelerinde sıkça rastlanan "gördüğüm lüzum üzerine" ifadesi, genel ve belirsiz bir nitelik taşır. Yargıtay, bu tür ifadelerin kullanıldığı istifa dilekçelerini değerlendirirken, işçinin gerçek iradesini ve istifanın ardındaki nedenleri araştırmaktadır. Eğer işçi, istifa dilekçesinde somut bir neden belirtmemişse, daha sonra açacağı davada haklı fesih sebeplerine dayanarak kıdem tazminatı talep edebilir.
Örneğin, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 20.11.2023 tarihli ve 2023/13103 E. sayılı kararında, işçinin istifa dilekçesinde "gördüğüm lüzum üzerine" ifadesini kullanmasının, genel bir içerik taşıdığı ve somut bir neden belirtmediği vurgulanmıştır. Bu nedenle, işçinin dava dilekçesinde somut fesih sebepleri bildirmesinde çelişkili bir yön bulunmadığı kabul edilmiştir.
Benzer şekilde, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 2015/30425 E. sayılı kararında, işçinin istifa dilekçesindeki ifadenin genel bir içerik taşıması halinde, işçinin dava dilekçesinde somut fesih sebepleri bildirmesinde çelişkili bir yön bulunmadığı belirtilmiştir.
İstifa dilekçesinde "gördüğüm lüzum üzerine" gibi genel ifadelerin kullanılması, işçinin kıdem tazminatı talebini tamamen ortadan kaldırmaz. Yargıtay kararları, bu tür genel ifadelerin somut bir neden içermediğini kabul etmekte ve işçinin daha sonra haklı fesih sebeplerine dayanarak kıdem tazminatı talep edebileceğini belirtmektedir. Ancak, işçinin haklı fesih sebeplerini ispatlaması gerekmektedir. Bu nedenle, istifa etmeyi düşünen işçilerin, dilekçelerinde somut ve açık nedenler belirtmeleri ve haklı fesih sebeplerini belgelemeleri, olası tazminat talepleri açısından önem taşımaktadır.
İhbar Tazminatı
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshi sırasında tarafların uyması gereken bildirim sürelerine uyulmaması halinde ödenen bir tazminattır. İşçi, haklı bir neden olmaksızın istifa ettiğinde ihbar süresine uymak zorundadır. Aksi halde, işverene ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olabilir. Ancak, işçi haklı bir nedenle iş sözleşmesini derhal feshederse ihbar süresine uyması gerekmez ve ihbar tazminatı ödemez.
Sonuç
İstifa eden işçinin tazminat hakları, istifanın gerekçesine ve yasal düzenlemelere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Genel olarak, haklı bir neden olmaksızın istifa eden işçi kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamaz. Ancak, yukarıda belirtilen istisnai durumlarda işçi istifa etse bile tazminat haklarına sahip olabilir. Bu nedenle, işçilerin istifa etmeden önce durumlarını dikkatlice değerlendirmeleri ve gerekirse hukuki danışmanlık almaları önerilir. Uzman bir iş hukuku avukatından yardım almak işçinin hak kaybına uğramasını engelleyecektir.
Yazının linki: https://www.angorahukukdanismanlik.com/post/istifa-eden-i%C5%9F%C3%A7i-tazminat-alabilir-mi
