F-35 Lightning II savaş uçağı programına Türkiye’nin yeniden dahil olmasının ana gündem maddesi olduğu görüsmede, CAATSA yaptırımlarının kaldırılması ve F-16 tedarik sürecinin tamamlanması gibi kritik konular da tartışıldı.
Erdoğan’dan ABD’ye Kritik Mesajlar
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ABD’den yeni dönemde terörle mücadele konusunda daha yapıcı ve Türkiye’nin çıkarlarını gözeten adımlar atılmasını beklediği belirtildi. Erdoğan, iki ülke arasında savunma sanayii alanındaki iş birliğinin derinleştirilmesi için mevcut sorunların çözülmesi gerektiğini ifade etti. F-35 programına yeniden katılım, bu sorunların başında yer aldı.
Türkiye’nin F-35 Programından Çıkarılma Süreci
2018 yılında Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi tedarik etmesi, ABD ile ilişkilerde ciddi bir kriz yarattı. Bu adımın ardından, ABD Senatosu Türkiye’nin F-35 Programı’ndan çıkarılmasını öngören kararı 1 Ağustos 2018 tarihinde onayladı. Söz konusu karar, ABD Başkanı Trump tarafından 13 Ağustos 2018 tarihinde imzalanarak resmileşti.
Bu gelişmelerden önce, Türkiye 2018 yılı Haziran ayında ilk iki F-35 uçağını ABD’de gerçekleştirilen törenle teslim almıştı. Ancak bu uçaklar, ABD’deki pilot eğitim süreci devam ederken Türkiye’ye teslim edilmeden ABD tarafından el konuldu. Daha sonra, Türkiye için üretilen dört adet F-35’in teslimatı da askıya alındı.
Türk Tedarikçilerin F-35 Programındaki Rolü
Türkiye, F-35 programında sadece alıcı değil, aynı zamanda üretici bir ortak konumundaydı. Türk savunma sanayii şirketleri, uçak gövdesi ve motoru için toplam 1.005 parça üretiyordu. F-35’in yaklaşık 24.000 gövde parçasından 817’si ve 3.000 motor parçasından 188’i Türk tedarikçiler tarafından karşılanıyordu. Bu üretim süreci, 23 Eylül 2021 tarihinde sona erdi ve Türkiye programdan resmen çıkarıldı.
CAATSA Yaptırımları ve F-16 Tedarikı
Görüsmede ayrıca, ABD’nin Türkiye’ye uyguladığı CAATSA yaptırımlarının kaldırılması ve F-16 uçaklarının tedarik sürecinin tamamlanması gerektiği de vurgulandı. Türkiye, bu konuların çözülmesiyle ABD ile savunma alanındaki iş birliğini yeniden kuvvetlendirmeyi hedefliyor.
F-35 Defteri Tamamen Kapanmadı
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Başkanı Trump arasındaki bu görüsme, Türkiye’nin F-35 programına yeniden dahil olma ümidini canlandırdı. Ancak bu sürecin, iki taraf arasındaki diplomatik ilişkilerin geleceğine bağlı olduğu değerlendiriliyor. F-35 programı Türkiye’nin savunma sanayiindeki önemli rolünü güçlendiren bir şekilde geri dönebilir mi? Bu soru, önümüzdeki dönemdeki diplomatik gelişmelerle yanıt bulacak gibi görünüyor.
